30 Eylül Dünya Çeviri Günü
Dünya Çeviri Günü
Kültürel köprü olarak tanımlanan çeviri, dil bağlamı etrafında şekillenir. Uluslararası iletişimi sağlayan ortak diller sayesinde de Kuzeyin bir ucundan Güneyin ucundaki bir insanla iletişimi sağlıyoruz, “öteki” ne ulaşıyoruz. Çeviriler de dil temelinde birçok işlev görür;
Kültür Taşıyıcılığı;
Kültürel devinimi sağlayan dil, sürekli değişebilen canlı bir varlıktır. Dolayısıyla geçmiş zamanda kullanılan dil ile yazılan metinleri anlayamamak çok olağan bir süreç olacaktır. Bu durumda iyi bir çeviri, kültürü bugüne taşıyan bir araç olarak karşımıza çıkacaktır. 1859’ da Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği “Telemaque” adlı çevirisi yeni bir kültür dairesine giren Osmanlı devletini ve bilhassa Türk Edebiyatını farklı bir dünya görüşüyle tanıştırmıştır.
Bilinçaltında Ortak Paydada Buluşma;
Farklı coğrafyada yaşayan insanlar, çeviri bir romanın etrafında mental açıdan birleşebilir, bilinçaltı akışında ortak paydada buluşabilir. Dünya Klasiklerinden olan Suç ve Ceza’yı okuyan her milletten birey, Raskolnikov’un hissettiği “suçluluk” duygusunu hissedebiliyor ve onunla özdeşleşebiliyor. Bu Suç ve Ceza romanının iyi bir Rus klasiği olmasının yanı sıra başarılı bir çeviri olmasının sonucudur.
Antropolojik açıdan Çeviri;
Yapısalcılık bağlamında dil ve kültür etkileşimini inceleyen önemli antropologlardan olan Levi- Strauss’ın langue ve parole kavramları tam da değinmek istediğim noktaya bizi götürecektir. Langue, dilin sistemidir. Parole, bu sistemin bireysel gerçekleştirme edimleridir. Kültür; simgeler, anlamlar ve değerler bütünüdür. Çevirmen, çevirdiği dil ile çevireceği dilin kültürü arasındaki bağlantıyı kurmak zorundadır. İyi bir çeviri, yalnızca çeviri yapacağı dilin gramerini tamamen aktarabilmekten ibaret değildir. Aynı zamanda o kültürün kelimelerinin, deyimlerinin altında yatan kodları, simgeleri, göstergeleri aktarabilmeli ve bunları çeviri yapacağı coğrafyaya iyi bir şekilde anlatabilmelidir. Dilin kullanıcıları ile kullandıkları sözcüklerin işaret ettiği simgeleri arasındaki bağlantıyı iyi kurabilen çevirmen, iyi bir çeviri yapmış olacaktır.
Çeviriler, gerek dizilerle gerek kitaplarla gerek belgesellerle ve gerek daha birçok iletişim araçlarıyla her an yanımızdalar. Alt yazılar sayesinde farklı bir dili, kültür tanıma fırsatına sahip oluyoruz. Gerek akademik gerek iş gerekse kültürel gezinti amacıyla gittiğimi farklı coğrafyalara, önceden edindiğimiz çeviriler ile kültürel bir aşinalık sağlamış oluyoruz. Gelecek nesillerimizin, yurt dışına çıktığında farklı kültürlerle iç içe yaşarken kolayca adapte olmayı sağlayan da çevirilerimiz en önemli kültürün en önemli taşıyıcısı öğesidir.
Çeviri sayesinde insanoğlu ulaşamadığına ulaşır, bilinmeyeni veya bilemeyecek olduğunu öğrenir ve bu şekilde kültürel aktarım ve kültürel devinim var olmaya devam eder. Bu var oluş, insan var oldukça hüküm sürmeye devam edecektir.
