Çocuklarda Konuşma Bozuklukları

Çocuklarda konuşma bozuklukları, çocuğun dil gelişiminin yaşına ve gelişim özelliklerine uygun şekilde ilerlememesi ya da bazı eksikliklerin olması durumudur. Aynı zaman da çocuğun sosyal ve ilişkisel anlamdaki gelişimi de önemli ölçüde etkileyen rahatsızlıklardan biridir. Çoğunlukla ailelerin fark etmede güçlük çektiği bu durum, doğumdan itibaren ya da sonradan ortaya çıkabilir. Bu noktada önemli olan ise, ailelerin çocuğun gelişim düzeyine göre hangi dil yeterliliklerine sahip olması gerektiği konusunda bilinçli olması ve herhangi bir anormallik sezdikleri anda bunu takip edip, bir uzmana danışmaları gerekmektedir.

Çocuklardaki dil gelişimi süreci şu şekildedir;

Dil gelişimi her çocukta ufak farklılıklar gösterebilir ancak mutlak şekilde belli bir gelişim düzeyine göre sıra içerisinde ilerler. Çocuk doğduğu andan itibaren aslında konuşmaya başlar. Düzgün cümleler kurup, dil gelişimini sağlamaya başlayana kadar kullandığı en etkili iletişim aracı ağlamaktır. Çocuğun 6 aya kadar ki sürecinin tepkisel geri dönüşü ağlama ya da gülümseme üzerinden sağlanır. Aynı zamana 6 aya kadar olan süreçte ilk heceler, duyduğu cümleleri anlamlandırmaya çalışma, sesleri çözümle süreçleri hakimdir. Ortalama olarak 1 yaş civarında çocuk ilk anlamlı kelimelerini kurmaya başlar ve devam eden süreçte ise 2–3 yaş aralığında anlamlı kelimelerden oluşan cümleler kurmaya başlar.

Kimi çocuklarda ise süreç normal seğirin dışında ilerler ve bu da çocuktaki konuşma bozukluğunun habercisi olabilir. Konuşma bozukluğunun sebebi, fizyolojik etmenlerden kaynaklanabileceği gibi ( işitme bozukluğu, zekâ geriliği, otizm vb.) psikolojik etmenlerden de kaynaklanabilir. Aileler özellikle, 0–3 yaş arasında çocuklarındaki hem fiziksel hem de dilsel gelişimi dikkatle takip etmelidir. Konuşma bozukluklarının geç fark edilme sebeplerinden biri de halk arasında oldukça normal karşılanması ve çeşitli yanlış genellemelerin mevcut olmasıdır. (Okula başlayınca düzelir, Zaten annesi de geç konuşmuştu vb.)

Çocuklarda karşılaşılabilecek konuşma bozuklukları; kekemelik, geç kalmış konuşma, telaffuz ve dizilim problemleri, dili anlama ve kendini ifade etme problemleri şeklinde olabilir. Ebeveynlerin bu problemlerden birini ya da birkaçını fark ettikleri zaman mutlaka bir uzmana danışmaları gerekmektedir.

Çocuğunuzun fizyolojik ya da genetik bir rahatsızlık dolayısı ile konuşma bozukluğu yok ise bu süreçte şunlara dikkat ederek onun dil gelişimine katkıda bulunabilirsiniz:

• Anne-babanın çocukla doğduğu andan itibaren iletişim halinde olması gerekmektedir. Çocuğunuzun sizi anlamadığını ya da dinlemediğini düşünseniz dahi sürekli olarak onunla konuşmalısınız.
• Çocuklar en çok anne babalarını rol model alırlar ve onların gelişiminin en büyük kısmı modelleme ile öğrenmek oluşturur. Bu sebeple konuştuğunuz dile, kelime seçimlerinize, ses tonunuza ve mimiklerinize önem vermelisiniz. Çocuk bu noktada öncelikli olarak sizi taklit edecektir.
• Çocuğunuzu cesaretlendirin! Farklı sosyal ortamlarda ve ev içerisinde çocuğunuzu konuşması için teşvik edin. Yaptığı yanlışlara dikkat çekmekten çok doğru söylediği kelimelere, yeni öğrendiği kelimelere odaklanın ve onu sürekli olarak tebrik ederek destekleyin.
• Konuşmaya teşvik edebilmek adına ona ilgisini çekecek sorular sorabilir, değişik hikâyeler anlattırabilirsiniz.
• Çocuğunuzu asla dinler gibi yapmayın! Onu gerçekten dinleyin. Çocuklar siz anlamadıklarını düşünseniz de, gerçekten dinlenmedikleri zaman bunu anlayabilirler. Bu hem konuşma anlamındaki hevesini kıracaktır hem de size olan güvenini.
• Çocuğunuzla iletişim kurarken cümlelerinizin kısa,net ve anlaşılır olmasına özen gösterin. Gelişim düzeyi ile orantılı cümleler kurmalı ve karmaşık anlatımlardan kaçınmalısınız.

Peki, bir uzmandan yardım almanız gerektiğini nasıl anlayabilirsiniz?

• 0–3 yaş arasındaki bebeğiniz seslere herhangi bir tepki vermiyorsa,
• 6 ay ve üzerindeki bebeğiniz basit hecelemeleri gerçekleştirmiyorsa,
• 11–12 aylık bebeğiniz anne-babayı ve onların çıkardığı sesleri taklit etmiyorsa, basit kelimeleri kullanmaya başlamadıysa,
• 18–24 ay arasında etrafındakileri tanıyamıyor, tepkisel davranışlar göstermiyor, ebeveynlerin basit düzeyde kullandığı kelimeleri anlamıyor ve tekrar etmiyorsa,
• 3 yaş ve sonrasında ise, cümle kuramıyor, taklit edemiyor, neden-sonuç ilişkilerini anlamlandıramıyor ve ebeveynlerinden aldığı yönlendirmeleri / komutları anlamlandıramıyorsa,

Mutlaka bir uzmana danışmalı ve yardım almalısınız!