YAŞLILARDA SIK GÖRÜLEN BİR SORUN:
UYKU BOZUKLUĞU – INSOMNIA
Uyku, insanın yaşamında oldukça fazla yer kaplar ve hem vücut hem de ruh sağlığını dengeler. Uykunun temel amacı kişinin yorgunluğunun atılması, gün içinde harcadığı enerjiyi geri kazanması, vücut ve zihin dinginliğini kazanmasıdır. Bireyin uyku ihtiyacı yaşına göre farklılık göstermektedir. Yapılan araştırmalarda bir yetişkin veya bir yaşlı birey için günde ortalama 6-7 saat uyku yeterli olmaktadır.
Yaş ilerledikçe fiziksel ve zihinsel bazı sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bunun sebebi bedenimizin ve zihnimizin sürekli değişiyor ve farklı bir biçim alıyor olmasıdır. Yaşlılıkta sık rastlanan sorunlardan biride uyku problemleridir. 60 yaş üstü çoğu bireyin uyku ile ilgili sorunlar yaşadığı gözlenmektedir.
Insomnia, yani uyku bozukluğu kişinin uykuya dalamaması, düzenli uyku uyuyamaması, daldıktan sonra gece sık sık uyanması şeklinde tanımlanabilir. Sağlıklı ve kaliteli bir uyku için, uykunun evrelerinden biri olan REM uykusuna ulaşmak gereklidir. REM uykusu yani derin uyku dediğimiz evre vücudumuzu ve zihnimizi yenileyen, besleyen ve onaran en önemli evredir. Bu noktada insomnia hastaları derin uykuya geçemedikleri için en büyük şikâyetlerinden biri de sürekli yorgun hissetmektir.
Yaşlılıkta ve yetişkinlikte ortaya çıkan uyku bozukluklarının pek çok sebebi olabilir. Bu sebepler fizyolojik olabileceği gibi aynı zaman da psikolojik temelli de olabilir.
Peki, yaşlılarda insomnia görülmesinin nedenleri nelerdir?
- Kronik – hiç geçmeyen yorgunluk hali
- Aşırı strese maruz kalmak
- Psikolojik rahatsızlıklar
- Ölüm korkusu
- Aşırı düzeyde kaygılar, endişeler
- Tıbbi kökenli rahatsızlıklar
- Kullanılan ilaçlar ( tansiyon, idrar söktürücü, antidepresan gibi )
- Alkol, kafein, nikotin tüketimi
Yukarıda belirtmiş olduğumuz tüm nedenler yaşlılık döneminde bireyin uyku sorunları yaşamasına sebep olabilir. Bu noktada asıl önemli olan kısım ise nedenlerin bir an önce belirlenmesi ve buna uygun bir tedavi şekli izlenmesidir. Yaşlılarda görülen uyku bozukluklarının birkaç çeşidi bulunmaktadır.
Bunlar şu şekildedir:
- Uyku apnesi; gece solunumun durması olarakta bilinen bir rahatsızlıktır. Gece uyku sırasında bireyin nefesi 10 saniye ve üzeri süre durur ve kişi uykusundan uyanır. Bu sorun kaliteli bir uyku uyumayı engellediği gibi beraberince pek çok rahatsızlığı ve riski de getirmektedir.
- Horlama; yaşlılarda sık görülen bir uyku bozukluğu şeklidir. Tıpkı uyku apnesi gibi bu da bireyin kaliteli bir uyku uyumasına engel olur. Kaliteli bir uyku uyuyamayan bireyler ise güne yorgun başlar ve yaşam kaliteleri oldukça düşük olur.
- Parasomnia; kişi uykusunda konuşur, bağırır, yataktan çıkar yürür. Bu da aynı şekilde yaşlı bireylerin sağlıksız bir uyku uyumalarına hatta çoğu zaman uyuyamamlarına neden olur.
Kaliteli bir uyku uyumak için neler yapılabilir?
- Uyku saatlerinizi düzenlemeye çalışın. Her gün aynı saatlerde uyumaya ve uyanmaya özen gösterin. Bu biyolojik ritminizi dengeye sokacak ve daha rahat uykuya dalmanıza yardımcı olacaktır.
- Uyumak için yalnızca yatak odanızı ve yatağınızı kullanın.
- Beslenmenize dikkat edin. Çok ağır ve yağlı yiyecek tüketiminden uzak durun. Bu midenizde rahatsızlık hissetmenize ve uyuyamamanıza sebep olur.
- Gün içinde çeşitli aktivitelerde bulunmaya çalışın. Kısa yürüyüşler veya basit egzersizler enerji kaybı yaşamanıza ve bu sebeple uykuya gece daha çabuk dalmanıza yardımcı olur.
- Herhangi bir fiziksel rahatsızlığınız varsa doktorunuza başvurarak bunun tedavisini istemelisiniz. Vücuttaki ağrılar ve rahatsızlıklarda uykuya dalışınızı engeller.
- Uyku vaktiniz geldiğinizde aşırı uyaranlardan uzak durmak, örneğin ses ve ışık gibi sizin uyumanızı kolaylaştıracaktır.
