KOAH HASTALIĞI HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı yani halk arasında kısaltması ile bildiğimiz KOAH hastalığı, öksürük, balgam, hırıltılı nefes alma, nefes alma güçlüğü şeklinde seyreden ve giderek ağırlaşan bir tablo izleyen akciğer rahatsızlığıdır. KOAH hastalığının ortaya çıkmasında etkin olan iki neden bulunmaktadır. Bunlardan birincisi kalıtım yani genetik faktörler iken bir diğeri ise çevre faktörüdür. Çoğu zaman ağırlıklı olarak hastalığın ortaya çıkmasına, tetiklenmesine ve gelişmesine neden olan durum çevresel faktörlerden kaynaklanmaktadır. Özellikle tütün ve tütün ürünleri kullanımı, alkol kullanımı, çeşitli zehirli gazlara maruz kalmak, hava kirliliği gibi nedenler çevresel faktörler tarafından ortaya çıkmaktadır ve hastalığın oluşumuna neden olmaktadır.
Peki, KOAH hastalığı ile ilgili bilmeniz gereken başlıca şeyler nelerdir?
- Hastalık hakkında en çok merak edilen ve tartışılan nokta sigara içen ve içmeyen bireylerde görülme olasılığı farkıdır. Yapılan araştırmalara göre, sigara kullanan bireylerde hastalığın görülme oranı kullanmayanlara göre 25 kat daha fazladır.
- Türkiye’de ortalama 3,5 milyon KOAH hastası bulunmaktadır.
- Hastalığın erken teşhisi için belirtilerinin bilinmesi de oldukça önemlidir. Hastalık uzun süreli devam eden öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı, hırıltılı nefes alma, çabuk yorulma, sürekli halsiz ve güçsüz hissetme gibi belirtiler ile ortaya çıkmaktadır.
- Dünya üzerinde yapılan araştırmalarda ölüme sebebiyet veren hastalıklar sıralamasında 4. sırada olmasına rağmen KOAH hastalığının fark edilmesi ve erken teşhisi çoğu zaman zor olmaktadır. Bunun nedeni ise, belirtilerin başka hastalıklarla (örneğin, kronik bronşit) karıştırılması ya da sigara kullanan bireylerin bunun sigara kullanımına bağlı doğal semptomlar olduğunu düşünmesidir.
- Hastalığın şiddeti ve ilerlemesi belirtilerin şiddetinden ve değişkenlik göstermesinden anlaşılabilir. Örneğin, ileri düzeye geldiği durumlarda tamamen fiziksel aktivite yapamaz hale gelme, el ve ayaklarda şişme-morarma ya da ani kilo kaybı gibi belirtiler de ortaya çıkmaya başlar.
- KOAH hastalığı 4 farklı evrede gözlenebilir. Birincisi, hafif KOAH. Bu düzeyde bulunan hastalarda genelde basit fiziksel aktivitelerde nefes darlığı yaşadıkları görülür. Örneğin, merdiven çıkarken ya da yokuş yukarı yürürken nefes almakta güçlük çekerler.
- İkincisi, Orta KOAH. Bu düzeyde bulunan hastalar normalden daha yorucu işlerde nefes darlığı çekmenin yanı sıra artık günlük işlerini yaparken de nefes darlığı çekebilirler. Ancak bunun dışında çok şiddetli öksürük ya da gece uyku sorunu gibi belirtiler gözlenmez.
- Üçüncüsü, Ağır KOAH. Bu düzeyde bulunan hastalar günlük işlerinde nefes darlığı çekmenin yanı sıra artık günlük aktivitelerini tamamlayamayacak duruma gelirler. Çoğu zaman kendilerini aşırı halsiz ve yorgun hissedeler. Nefes darlığı sebebi ile geceleri uyuyamazlar.
- Dördüncüsü, Çok ağır KOAH. Bu düzeydeki hastalar tüm semptomları oldukça şiddetli bir şekilde yaşarlar. Öksürük nöbetleri, yoğun bir şekilde balgam çıkarma kimi zaman bu balgam kanlı olabilir, evin içerisinde dahi yürümekte zorlanma, çok şiddetli sırt ve vücut ağrıları gibi belirtileri yaşadıkları gözlenmiştir.
- KOAH hastalığı ilerledikçe ve şiddeti arttıkça ona eşlik eden yeni hastalıklar ve belirtiler de ortaya çıkmaktadır. Bunlar, kalp yetmezliği, çeşitli mide rahatsızlıkları, psikolojik rahatsızlıklar, zihinsel faaliyetlerde duraksama, morarmalar, şiddetli ağrılar, aşırı terleme olarak belirtilebilir.
- KOAH hastalığının erken teşhisini sağlamak amacı ile akciğer fonksiyonlarını ölçen çeşitli testler yapılmakta ve bu testlerin sonucuna göre teşhis konulmaktadır.
- Bu noktada erken teşhiste bulunmak hastalığı daha düşük evrelerde yakalamaya olanak sağlamaktadır. Hastalığı tam anlamı ile tamamen ortadan kaldıran bir tedavi olmamakla birlikte, erken teşhis sayesinde uygulanacak tedaviler ile ilerleme süreci durdurulabilmektedir.
- Bu süreçte eğer sigara ve diğer tütün ürünleri kullanılıyorsa mutlaka bırakılması gerekmektedir. Sigarayı ve hastalığa neden olan diğer çevresel faktörleri ortadan kaldırmak hastalığın ilerlemesini durdurmak için oldukça faydalı olacaktır.
- KOAH hastaları, hastalık süresinde iki farklı dönemden geçerler. Birincisi, stabil dönem. Hastalığın semptomlarının var olduğu ancak çok şiddetli olmadığı dönemdir. Bu dönemde, hastaya içiyorsa sigara kullanımı bıraktırılır. Genel anlamda yaşam kalitesini arttırmaya yönelik çalışmalar yapılır. İkincisi ise, alevlenme dönemidir. Bu dönemde ise, hastanın şikayetleri artar, semptomlar şiddetlenmeye başlar. Tedavinin hastayı rahatlatmayı amaçlandığı ve genel sağlık durumuna etkin müdahalede bulunulan kritik dönemdir.
